Culturele tijdreis

Jezus eerste wonder in Kana begint met wat klinkt als een respectloze opmerking tegen zijn moeder: ‘Vrouw, wat wilt u van Me?’ Als je deze tekst leest of uit deze tekst preekt, moet er eigenlijk direct een voetnoot bij dat wat Jezus tegen zijn moeder zei in die cultuur gewoon gepast en respectvol was. Want in het Nederlands klinkt dat echt niet zo netjes. Je moeder met ‘vrouw’ aanspreken klinkt denigrerend en ‘wat wil je van me’, klinkt als een geïrriteerd ‘wat mot je’.

Een zin als deze doet ons erbij stilstaan dat de Bijbel uit andere tijden en uit andere culturen komt. Dat is bewust in het meervoud, want de Bijbel gaat over een lange tijdsspanne en ook over heel wat verschillende culturen, van de semi-nomadische levensstijl van Abraham, via de bronstijd-nederzettingen in de tijd van de koningen tot invloeden van het Romeinse Rijk. De mensen spraken andere talen en hadden andere wereldbeelden dan wij nu.

Wanneer wij de Bijbel lezen doen we dat automatisch vanuit onze eigen cultuur en ons eigen wereldbeeld. We stappen er automatisch in met een gekleurde bril, dat is onvermijdelijk. Maar omdat onze cultuur ver weg ligt van de culturen uit het Midden-Oosten, kan het zijn dat we belangrijke elementen missen. Het gebrek aan wijn was toen niet alleen een logistiek probleem. Voor de bruidegom was alleen al de schande en de schaamte die dit zou geven desastreus.  Het was ook een teken dat hij niet in staat was om voor zijn vrouw te zorgen. Dit was echt een ramp voor het bruidspaar.

Inkijkje in een andere cultuur

De Bijbel lezen is dus een tocht door de tijd, een inkijkje in een andere cultuur. Hierbij gaat het er niet zozeer om hoe goed we culturele wetenswaardigheden kunnen opzoeken over de tekst. Het is vooral belangrijk om ons bewust te zijn van het verschil in culturele achtergrond waardoor sommige dingen voor ons misschien niet logisch zijn, maar voor die tijd zeker wel.

Het kan ook heel verrijkend zijn om de Bijbel te lezen met mensen met andere culturele achtergronden. Je kunt ook jezelf bevragen. Hoe zou ik deze tekst lezen als etnische minderheid die onderdrukt en uitgebuit wordt? Hoe zou ik het verhaal lezen als niet het individu maar de groep het belangrijkste is? De Bijbel lezen is dus een culturele tijdreis maken.

Ga je mee?

bron: Dienst nr.4 2021