Wij-denken

Het wonen en werken in Bolivia leert mij niet alleen veel over het land en de cultuur, maar ook over de Bijbel. Een van de grote verschillen met Nederland is dat Bolivia hoog scoort op collectivisme. Het belang van de groep staat voorop; mensen denken eerst in ons belang en dan pas in mijn belang.

Ik heb bijvoorbeeld geleerd dat het vragen naar de persoonlijke mening van mijn studenten niet altijd werkt. Als ik ze eerst in kleine groepjes laat overleggen en iemand vraag de mening van de groep te verwoorden, dan krijg je een levendige discussie. De opinie van de persoon wordt gesteund door de mening van de groep.

Ik-denken

Nederland daarentegen scoort hoog op individualisme. Dit hangt samen met een groeiende welvaart waardoor mensen niet meer van elkaar afhankelijk zijn. Bij ik-denken gaat het eigenbelang voor op de groep. Dat geldt ook in de kerk. Er ligt een sterke nadruk op ‘mijn persoonlijke relatie met God’. In de eredienst valt het me bijvoorbeeld op dat we liederen zingen vanuit de eerste persoon enkelvoud: Ik aanbid u, Heer of U nodigt mij aan tafel. Niet: Wij aanbidden u of U nodigt ons aan tafel. Zie je het verschil?

Soms heb ik het idee dat we kerk zijn naar het voorbeeld van het Nederlands elftal. Individueel zijn het prima spelers, maar als team werkt het niet. Er is geen sprake van wij-denken. We hebben het in de kerk over gemeenschap vanuit een zeer individualistisch wereldbeeld. Wat heb ik aan gemeenschap? Wat zit er in voor mij? En als het me niet bevalt, dan stap ik eruit. Ons ik-denken wint het van het wij-denken.

Het volk van God

Ook de bijbelse tijd werd gekenmerkt door wij-denken. Misschien nog sterker dan hier in Bolivia. In het evangelie gaat het niet om mijn redding,  of die van jou. Het gaat om God, hij heeft een volk uitgekozen voor zijn reddingsplan voor de hele wereld. Hij is onze Vader. Samen zijn wij het lichaam van Christus. Vanaf het begin van de kerk staat gemeenschap voorop (Hand. 2:42-47).

Het wij-denken zoekt de identiteit binnen de groep, als volk van God. Het kenmerkt zich door loyaliteit, ook als het ons wat kost. Bijvoorbeeld je eigen mening voor je houden omwille van de harmonie. In het wij-denken staat niet het eigenbelang van iedereen persoonlijk voorop, maar het groepsbelang. Want als de groep goed functioneert, dan kan elk individu ook tot bloei komen.

De uitdaging voor ons is om vanuit ons individualistische wereldbeeld op een betekenisvolle manier een gemeenschap te vormen.

En misschien kost ons dat wat eigenbelang.