Zinloze frasen en woorden waarmee niemand gebaat is
“Samen gingen ze naar hem toe om hun medeleven te tonen en hem te troosten.”
Job 2:11
De vrienden van Job staan direct voor hem klaar als ze van de rampspoed horen die hem getroffen heeft. Ze besluiten hem op te zoeken en hem bij te staan. Zeven dagen en zeven nachten zitten ze bij hem zonder ook maar iets te zeggen – ze zijn er gewoon. Pastoraal gezien een goede zet. In sommige situaties moeten woorden wachten.
Maar daarna begint het gesprek tussen Job en zijn vrienden om inzicht te krijgen in wat er is gebeurd. En belangrijker, waarom Job dit is overkomen. In alle tijden van moeiten is dat een prangende vraag: hoe kan God dit toestaan?
Vrome woorden
Precies daar gaat het fout. Elifaz bijvoorbeeld gebruikt vrome woorden. Hij spreekt over Gods grootheid en rechtvaardigheid. Hij maant Job zelfs aan om zich tot God te richten (5:8). Maar om Elifaz zelf te citeren, hij en zijn vrienden komen aanzetten met “zinloze frasen, met woorden waarmee niemand gebaat is” (15:3). Het probleem is niet zozeer dat ze ongelijk hebben, maar dat ze hun theologie te simplistisch toepassen. Er is geen ruimte voor de paradox, voor de worsteling, voor wanhoop en voor de zinloosheid van het lijden.
Job zelf klaagt zijn vrienden daarom aan. Ze zijn gekomen om hem te troosten maar hun woorden en hun houding dragen alleen maar bij aan zijn ellende (6:2). Ondanks al hun goede bedoelingen en vrome woorden, klaagt ook God hen aan. Hij zegt tegen Elifaz: “Ik ben in woede ontstoken tegen jou en je twee vrienden, omdat jullie niet juist over mij hebben gesproken ” (42:7).
Goedkoop
Het verhaal van Elifaz doet ons stilstaan bij onze verantwoordelijkheid in het pastoraat. Het laat zien hoe belangrijk het is om de Bijbel op een juiste manier te gebruiken. In het pastoraat mogen we God vertegenwoordigen naar mensen toe, een voorrecht en verantwoordelijk in één.
Vandaag komen we om in “woorden waarbij niemand gebaat is”. Op social media, in memes en vrome e-kaartjes vinden we christelijke spreuken en uit hun context gehaalde bijbelverzen. Het klinkt misschien fijn en vroom, maar ook goedkoop. In tijden van nood en moeite doet dat meer kwaad dan goed.
In het pastoraat en op huisbezoek moeten we beter beslagen ten ijs komen. We hoeven ook niet alle antwoorden te hebben, liefst niet zelfs. Laat er ruimte zijn voor wanhoop en worsteling. En soms kunnen woorden wachten.